Ο Σωκράτης Σινόπουλος και ο Βασίλης Κώστας, δυο από́ τους σημαντικότερους και διεθνώς αναγνωρισμένους Έλληνες μουσικούς, καταθέτουν μια δυναμική́ και πρωτότυπη μουσική παράσταση με τίτλο Στροβιλισμοί στο Αιγαίο, στην οποία εξερευνούν τις δυνατότητες συνδυασμού́ δύο ιστορικών για τον ελληνικό́ χώρο μουσικών οργάνων, της λύρας και του λαούτου. Με αφετηρία τις μεσογειακές παραδόσεις και όχημα τις αυθεντικές συνθέσεις και τους διαδραστικούς αυτοσχεδιασμούς τους, δημιουργούν σύγχρονα μουσικά́ τοπία σε πραγματικό́ χρόνο, προσφέροντας μια σπάνια ακουστική́ εμπειρία.
Το ντουέτο συνοδεύεται με εντυπωσιακό live drawing από τον Soloύp, ο οποίος αποτυπώνει και συμπληρώνει τις ιστορίες και τους τόπους από τους οποίους εμπνέονται οι μουσικές συνθέσεις. Με τα σκίτσα του δημιουργεί και καταστρέφει σε πραγματικό χρόνο μπροστά στα μάτια του θεατή και τοποθετεί μια ιστορία εικόνων παράλληλα και σε αντιπαράθεση.
Το τελικό αποτέλεσμα αποτυπώνει τη γόνιμη σύγκρουση του νέου με το παλιό, καθώς και τη δημιουργική αντιπαράθεση, αλληλεπίδραση και εντέλει συγχώνευση σε ένα ομογενοποιημένο σύνολο, διαφορετικών μουσικών παραδόσεων και τεχνοτροπιών.
Το έργο Χιονάτες είναι μια παράσταση για δύο αφηγήτριες και τετραμελές μουσικό σύνολο. Στο έργο, τρεις Χιονάτες «συναντιούνται» και «συνομιλούν» για την οδύνη να μεγαλώνεις, το κόστος να ενηλικιώνεσαι, τα δώρα του δάσους. Οι Χιονάτες, όπως όλα τα παραμύθια, δεν γνωρίζουν κανένα σύνορο γλωσσικό, θρησκευτικό, πολιτισμικό.
Με όχημα το πιο εύθραυστο από όλα τα μουσικά όργανα, την ανθρώπινη φωνή, διαπερνούν τον χρόνο και τους τόπους, αλλάζουν και μας δίνουν υπέροχες εκδοχές τους σε Βαλκάνια, Ευρώπη, Αφρική. Τα μαγικά παραμύθια είναι τραγούδια που παραδίδονται από γενιά σε γενιά και κάθε φορά ενδύονται τους ρυθμούς και τις μελωδίες της κοινότητας του παραμυθά που τα αφηγείται.
Η Λουκρητία, η πιο ενάρετη σύζυγος σε ολόκληρη τη Ρώμη, ξεσηκώνει παράνομο πόθο στον Ταρκύνιο, τον γιο του βασιλιά. Μετά τον βιασμό, εγκλωβισμένη μέσα στις αντιφατικές, ηθικές επιταγές του καιρού της, αυτοκτονεί, πυροδοτώντας την έξωση των βασιλέων και την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στη Ρώμη. Έτσι το θέλει ένας από τους πιο περίφημους, ευρωπαϊκούς θρύλους.
Μέσα από το αφηγηματικό ποίημα του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Ο βιασμός της Λουκρητίας, αναδύεται η σύγκρουση της νεωτερικότητας με τον πρώην συμπαγή μεσαιωνικό κόσμο που κατακερματίζεται: Ο νέος, αυτόνομα σκεπτόμενος άνθρωπος ενάντια στην παρωχημένη αυθαιρεσία των αρχόντων. Ο αρσενικός κόσμος της υπαίθρου, των πολέμων και της ανεξέλεγκτης εξουσίας ενάντια στον θηλυκό κόσμο εσωτερικού χώρου, τον κόσμο της διαπραγμάτευσης και των ηθικών φραγμών. Γύρω από τη σαιξπηρική Λουκρητία, έξι μουσικοί, δύο ηθοποιοί και ένας χορογράφος χτίζουν μια μουσικοθεατρική αφήγηση, πλέκοντας τον λόγο και την κίνηση με μουσικούς αυτοσχεδιασμούς αλλά και με παρτιτούρες της ύστερης Αναγέννησης, του πρώιμου Μπαρόκ και του 20ού αιώνα.
Μια spatial performance βασισμένη στο Das Lied von der Erde του Γκούσταβ Μάλερ
Ο διεθνώς καταξιωμένος αρχιμουσικός Γιώργος Ζιάβρας και η διακεκριμένη σκηνοθέτις Σοφία Πάσχου, παρουσιάζουν το έργο Τραγούδι στη γη, στο πλαίσιο του προγράμματος 2024 του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός».
Στο Τραγούδι στη γη, οι μουσικοί του συνόλου ακροβολίζονται σε καίρια σημεία της βασικής περιπατητικής διαδρομής του νησιού του Αγίου Αχιλλείου της Μικρής Πρέσπας και ερμηνεύουν σολιστικά έργα των Billone, Xenakis, Murail, Saariaho, Yun, Hosokawa κ.ά. Η πορεία θα καταλήξει στον τόπο της τελετουργίας-συμφιλίωσης, στο μισογκρεμισμένο κοίλο της βασιλικής του Αγίου Αχιλλείου, όπου θα ακουστεί το Τραγούδι της γης του Γκούσταβ Μάλερ [Das Lied von der Erde, μεταγραφή Σαίνμπεργκ].
Η ελεύθερη περιπλάνηση του θεατή στο φυσικό τοπίο και η σχεδόν τυχαία συνάντησή του με σολιστικές μουσικές μινιατούρες σύγχρονης μουσικής των τελευταίων δεκαετιών τον τοποθετεί σε πρώτο πλάνο, σχεδόν στο κέντρο μιας αντίφασης. Όσο προχωρά όμως, συνειδητοποιεί πως ό,τι γίνεται με ενσυναίσθηση και σεβασμό μπορεί να συμβιώνει. Η σύγκρουση σιγά σιγά ξεφτίζει. Στο τέλος της διαδρομής, o Μάλερ ηχεί στη βασιλική του 10ου αιώνα και, όπως δύει ο ήλιος, ο θεατής δεν αγαπά μόνο αλλήλους, αλλά και τον εαυτό του.
Το έργο του Βιτσέντζου Κορνάρου Ερωτόκριτος βρίσκει μια νέα, πιο ελεύθερη διάσταση, μέσα σε μια μουσική παράσταση με αφήγηση και εικαστικό μέρος, προκειμένου ο θεατής να αποκτήσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για την πλοκή του. Ειδικότερα η μουσική της παράστασης εστιάζει σε σύγχρονες, πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις και σε μια πολυδιάστατη ενορχηστρωτική προσέγγιση, οι οποίες προκύπτουν από τη συνεργασία, τη συλλογικότητα και τις διαπολιτισμικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των καλλιτεχνών, στοιχεία που διαχρονικά χαρακτηρίζουν το έργο του Μουσικού Εργαστηρίου Λαβύρινθος.
Η καλλιτεχνική σύγκρουση που γνώρισε η ρομαντική εποχή, ανάμεσα στους συνθέτες της, με έντονες κοινωνικές προεκτάσεις, αναδεικνύεται μέσα από ένα σπάνιο ρεσιτάλ πιάνου του Γιώργου-Εμμανουήλ Λαζαρίδη σε συνδυασμό με την πρωτότυπη κινησιολογική συνερμηνεία δύο χορευτριών επί σκηνής, της Θεανώς Ξυδιά και της Ναταλίας Μπάκα.
Η παράσταση Ο πόλεμος των ρομαντικών επιχειρεί να ταξιδέψει το κοινό στα μέσα του 19ου αιώνα, με άξονα τη σύγκρουση ανάμεσα στη μουσική αισθητική του Γιοχάννες Μπραμς και του Φραντς Λιστ.
Στο πλαίσιο αυτό θα παρουσιαστούν δύο εμβληματικά έργα του πιανιστικού ρεπερτορίου, οι τέσσερις μπαλάντες του Μπραμς και η σονάτα σε σι ελάσσονα του Λιστ, που απηχούν δύο εντελώς διαφορετικές, ενδεχομένως αντικρουόμενες μουσικές προσεγγίσεις, οι οποίες έπαιξαν καίριο ρόλο στη μετέπειτα εξέλιξη της μουσικής. Η συνθήκη του ιστορικού χώρου, του Πύργου Μπαζαίου, μνημείου του 17ου αιώνα στην ενδοχώρα της Νάξου, θα λειτουργήσει ως το πλαίσιο όπου θα αναπτυχθεί ο διάλογος μουσικής και σώματος, σε ένα ενιαίο σύνολο.
Εκεί στα ελληνόφωνα χωριά της πεδιάδας του Σαλέντο (Νότια Ιταλία) ακούγεται μέχρι σήμερα μια συγκλονιστική παράδοση, μύθος μαζί και πραγματικότητα, που σχετίζεται με τη θεραπεία της γυναίκας από την επήρεια του τσιμπήματος της φαρμακερής αράχνης. Πρόκειται για το φαινόμενο του ταραντισμού.
Η παράσταση La tarantata των Encardia έχει αφετηρία και έμπνευση το πρόσωπο της γυναίκας στις απομακρυσμένες περιοχές του ιταλικού Νότου και κατ’ επέκτασιν της γυναίκας του «κόσμου», σαν αποδέκτη και αφομοιωτή όλων των «συγκρούσεων» που η κοινωνία ή το άμεσο περιβάλλον επιφυλάσσει. H γυναίκα ερωμένη, η γυναίκα μάνα, η γυναίκα σύζυγος, η γυναίκα της προσφυγιάς και του πολέμου, η γυναίκα του πόθου ή της εγκατάλειψης, η γυναίκα… «Ταραντάτα»! Κι όσο η σύγκρουση μεταβάλλεται σε ψυχικό δηλητήριο, αυτή το «ξορκίζει» και οδηγείται στη λύτρωση χορεύοντας εκστατικά, κάτω από τους ρυθμούς των μουσικών-θεραπευτών. Η παράσταση ολοκληρώνεται με τη συμμετοχή του κοινού σε έναν λυτρωτικό χορό με σαφή αναφορά στο φαινόμενο του ταραντισμού.
Το έργο Η θαυμαστή ιστορία του Χορ-χορ Αγά είναι μια μουσική παράσταση θεάτρου σκιών, σε μουσική Αποστόλη Κουτσογιάννη, κείμενο Μάριου Χατζηπροκοπίου και σκηνοθεσία Θανάση Κριτσάκη.
Με αφορμή την οπερέτα του 1875 Λεπλεμπιτζής χορ-χορ αγάς, η παράσταση προτείνει μια πρωτότυπη μουσική για δύο τραγουδιστές (Γιάννης Διονυσίου, Νίκος Σπανάτης) και για μικρό σύνολο (Oros Ensemble), αλλά και μια εκ νέου ανάγνωση του έργου που αναδεικνύει τις εντάσεις μεταξύ τού σήμερα και ενός χτες χαμένου ανεπιστρεπτί.
Αναζητώντας την κόρη του στους δρόμους της μεγαλούπολης, ο κεντρικός ήρωας συγκρούεται με έναν ξένο και αρχικά εχθρικό για αυτόν κόσμο, με το ταξίδι να οδηγεί σε μια πορεία μεταμόρφωσης. Διευρύνοντας τα τεχνικά της όρια, η φόρμα του θεάτρου σκιών (ερμηνεύει η Ειρήνη Μάστορα) γίνεται ο σκηνικός χώρος ενός σύγχρονου παραμυθιού, η μουσική παράγει το ηχητικό πεδίο όπου ξεδιπλώνονται οι χαρακτήρες, ενώ το κείμενο επινοεί μια καινούρια αφήγηση, συναρθρώνοντας λαϊκή και έντεχνη παράδοση, προφορικότητα και γραφή.
Τρία φωνητικά σύνολα, οι Ισοκράτισσες από την Ελλάδα, το Lot Kurbeti από την Αλβανία και το Abagar Quartet από τη Βουλγαρία, προσκεκλημένα από τη WOMO και το γυναικείο φωνητικό σύνολο CHÓRES, δίνουν το δικό τους στίγμα στη μουσική παράσταση BALKANIA ξεδιπλώνοντας την εκφραστικότητα και την αισθητική τους μέσα από τις τοπικές μουσικές τους παραδόσεις.
Η επιλογή του ρεπερτορίου σκοπεύει να αναδείξει σημεία τομής μα και αντίθεσης ανάμεσά τους, που θα σκιαγραφήσουν έναν πολύμορφο καμβά βαλκανικών χρωμάτων και πολυφωνικών υφών. Στα συγκρουσιακά στοιχεία συγκαταλέγονται η ανάδειξη, διάκριση και επισήμανση της εκάστοτε εθνικής ταυτότητας με φορέα τη γλώσσα, τις διαφορές στη μουσική δομή, στα όργανα, στις λεπτομέρειες της εκτέλεσης, στην αισθητική.
Με τις ιδιαιτερότητες και επιρροές της κάθε μουσικής παράδοσης να εμπεριέχουν το ιστορικό υπόβαθρο, τα σκληρά βιώματα της συλλογικής μνήμης των εν λόγω εθνών κατά τον 20ό αιώνα, καθώς και την πολιτική βούληση (που όρισε τόσο τη μορφή όσο και τη λειτουργία των παραδόσεων αυτών στον έξω κόσμο), η συναυλία, σε ένα πλαίσιο πολιτιστικής ανταλλαγής, δίνει χώρο στις διαφορές που τονίζουν τη μουσική ποικιλομορφία, τη διαφοροποίηση και τις μοναδικότητες κάθε περιοχής.
Η μουσική παράσταση Μόρτισσα κι Αλάνης χρησιμοποιεί τη σύγκρουση δύο αρχετυπικών χαρακτήρων της μυθολογίας του ρεμπέτικου τραγουδιού, ενός ιδιότυπου ελληνικού μουσικού είδους, της μόρτισσας και του αλάνη, για να εξερευνήσει τη γενικότερη θεματική της σύγκρουσης. Επιχειρώντας να ξεφύγει από τα στερεοτυπικά σχήματα, θέλει να εισχωρήσει βαθύτερα στην εξερεύνηση μιας βαθιάς εσωτερικής υπαρξιακής σύγκρουσης, της αδυναμίας συγκρότησης ενός «εγώ» που θα μπορέσει να αποδεχθεί έναν ισότιμο «άλλον».
Οι διαπολιτισμικές επιρροές, η εισαγωγή νέων ηθών και τρόπων συμπεριφοράς στην κλειστή ελληνική κοινωνία του μεσοπολέμου, αλλά και η άρνηση επιτέλεσης του φύλου και ο αυτοπροσδιορισμός της σεξουαλικότητας που υπάρχει ως κρυφό επίπεδο σε πολλές συνθέσεις της εποχής, οδηγούν αναπόφευκτα σε μια σύγκρουση συμφερόντων, που στην ουσία όμως θεμελιώνεται σε μια βαθιά εσωτερική, μη διαλεκτική σύγκρουση. Η λύση δεν προκύπτει από τη σύνθεση των αντιθέσεων αλλά από την υπέρβασή τους, μέσω της αποδοχής ενός αυθεντικού «εγώ» και του αυτοπροσδιορισμένου «άλλου».